Englynion Cadwallon

Katwallawn kyn noe dyuot
ae gorue an digonot.
pedeir prifgat ar dec am brifdec brydein.
a thrugein kyuaruot.

Lluest catwallawn ar geint.
lloegyr ar dres armes etneint.
llaw dillwng ellwng oed vreint

Lluest gatwallawn ar ydon.
auar anwar yw alon.
llew lluydawc ar seasson.

Lluest gatwallawn glotryd.
yg gwarthaf digoll uynyd.
seithmis a seith gat beunyd.

Lluest gatwallawn ar hafren.
ac or tu draw y dygen.
[breitin] llosgi meigen.
Lluest gatwallawn ar wy.
maranned wedy mordwy.
a diliuat kat kylchwy.

Lluest gatwallawn ar ffynnawn uetwyr.
rac milwyr magei [iawn]
dangossei gynon [yno dawn].

Lluest gatwallawn ar daf.
ys lluossawc y gwelaf.
kywrennin [llu cat] vreisc naf.

Lluest gatwallawn ar dawy.
lleidyat adaf yn adwy.
clotryd keissydyd kestwy.

Lluest gatwallawn tra chaer.
kan bydin a channwr taer.
kan kat a thorri can kaer

Lluest gatwallawn ar gowyn.
llaw lludedic ar awyn.
gwyr lloegyr lluossawc eu kwyn

Lluest gatwallawn heno.
tra thir yn tymyr pennvro.
ani nawd uawr anhawd y ffo.

Lluest gatwallawn ar deiui.
kymysgei waet a heli.
angerd gwyned gwynyg[I].

Lluest gatwallawn ar dufyrd auon.
gwnaeth eryron yn llawn.
gwedy trin dynineu dawn.

Lluest gatwallawn vym brawt.
yg gwertheuin bro dunawt.
y uar annwar yn ffossawt.

Lluest gatwallawn ar ueirin.
llew lluossawc y werin.
twrwf mawr trachas y ordin.

O gyssul estrawn ac anghyfyawn ueneich
dillyd dwfyr o ffynnawn.
tru trwmdyd am gatwallawn.

Gwisgwys coet keindudet
haf. dybryssit gwyth wrth dyget
kyueruydom ny am eluet.

W.H.Davies - Leisure

What is this life if, full of care,
We have no time to stand and stare?—
No time to stand beneath the boughs,
And stare as long as sheep and cows:
No time to see, when woods we pass,
Where squirrels hide their nuts in grass:
No time to see, in broad daylight,
Streams full of stars, like skies at night:
No time to turn at Beauty's glance,
And watch her feet, how they can dance:
No time to wait till her mouth can
Enrich that smile her eyes began?
A poor life this if, full of care,
We have no time to stand and stare.

W.H.Davies - Sheep

When I was once in Baltimore
A man came up to me and cried,
"Come, I have eighteen hundred sheep,
And we will sail on Tuesday's tide.

If you will sail with me, young man,
I'll pay you fifty shillings down;
These eighteen hundred sheep I take
From Baltimore to Glasgow town."

He paid me fifty shillings down,
I sailed with eighteen hundred sheep;
We soon had cleared the harbour's mouth,
We soon were in the salt sea deep.

The first night we were out at sea
Those sheep were quiet in their mind;
The second night they cried with fear -
They smelt no pastures in the wind.

They sniffed poor things for their green fields,
They cried so loud I could not sleep:
For fifty thousand shillings down
I would not sail again with sheep.

Juvencus - The Nine Juvencus Englynion

Omnipotens auctor
Ti dicones adiamor
P...

Nit arcup betid hicouid
Canlon cetticeidin gui-- haguid
Uor --rdutou ti guirdoned

Dicones pater harimed
Presen isabruid icunmer
Nisacup m-- arwp leder

Dicones Ihesu dielimu
Pbetid aguirdou pendibu
Guot capaur anmer-- adu

Gur dicones remedau
Elbid aguirdou anguoraut
Niguru gnim nolim trinta[ut]

It cluis inban iciman
Guorsed ceinmicun ucmount ran
Ucatrintaut bean trident[an]

It cluis it humil inhared celmed
Rit pucsaun mi detrintaut
Gurd meint iconidid imolaut

Rit ercis o-- raut inadaut
Presen pioubui int groisauc
Inungueid guoled trintaut

Un hanied napuil heper
Uuc nem isnem nitcouer
Nit guorgnim molim mapmeir

Taliesin - Deus Duw Delwat

Deus duw delwat.
Gwledic gwaed neirthyat.
Crist Jessu gwyliat.
Rwysc rihyd amnat.
Aduelach kassat.
Nym gwnel heb ranned.
Moli dy trugared.
Ny dyfu yma.
Gwledic dy gynna
Ny dyfu ny dyfyd.
Neb kystal a douyd
Ny ganet yn dyd plwyw.
Neb kystal a Duw.
Nac nyt adef.
Neb kystal ac ef.
Vch nef is nef.
Nyt gwledic namyn ef.
Vch mor is mor.
Ef an crewys.
Pan dyffo dews.
Dyd brawt yn echwrys.
Kennadeu o drws.
Gwynt. a mor. a than.
Lluchet a tharyan.
Eiryf. ab gwengan.
Llwyth byt yg griduan.
Ergelawr. dygetawr llawhethan.
Ergelhawr mor a syr.
Pan discynho pater.
Y dadyl ae nifer.
A chyrn gopetror.
Ac ennynnu mor.
Llwyth byt lloscetawr.
Lloscawt ynyal ran
Rac y vawr varan.
Ef tynho aches
Rac y varanres.
Diffurn dyd reges.
Gwae ae harhose.
Ef tardho talawr.
Terdit nef y lawr.
Gwynt rud dygetawr.
Ech y gadwynawr.
Neu byt mor wastat
Mal pan great.
Seith pedyr ae dywawt.
Dayar diwarnawt.
Dywawt duw sadwrn
Dayar yn vn ffwrn.
Sadwrn vore rwyd.
in gwnaho ny culwyd.
Tir bydawt tywyd.
Gwynt y todo gwyd.
Ebryn pop dyhed.
Pan losco mynyded.
Atuyd triganed
A chryn rac rihed.
Kyfoethawc ae henuyn.
Mor. a tir. a llyn.
Atuyd cryn dygryn.
A dayar gychwyn.
Ac uch pop mehyn.
A marw mein uudyn.
Eryf argelwch.
Ac enynnu llwch
Ton aghyolwch.
Taryan ymrythwch.
Teithyawc afar.
Ac eryf trwy alar.
Ac enynnu trwy var
Rwg nef a dayar.
Pan dyffo trindawt
Ymaes maestawt.
Llu nef ymdanaw.
Llwyth llydan attaw.
Kyrd a cherdoryon
A chathleu egylyon.
Drychafant o vedeu.
Eirant o dechreu.
Eirant kwu coet.
Ar gymeint adoet.
A rewinywys mor.
A wnant mawr gawr.
Pryt pan dyffo
Ef ae gwahano.
Y sawl a uo meu.
Ymchaelent y perthgled.
Ponyt erlys dy gyfreu.
A lefeir dy eneu
Dy vynet yn du hynt yn nanheu
Yn tywyll heb leuuereu.
Ac ym oed y ereu.
Ac ym oed i ieitheu.
Ac ym oed i ganwlat
Ac eu cant lloneit.
Canuet gwlat pressent.
Ny bum heb gatwent.
Oed mynych kyfar chwerw
y rof eim kefynderw.
Oed mynych kyrys cwydat
Y rof y am kywlat.
Oed mynych kyflafan.
Y rofi ar truan.
Am goryw hwn vyth.
Nym gwnaei dyn byth.
Am gyrwys ygcroc
A wydwn yn oc.
Am gyrrwys ym pren.
Dipynwys vympen.
Tafaw ti vyn deutroet.
Mor tru eu hadoet.
Tanaw dyr boenet.
Escyrn vyn traet.
Tauaw dy vyn dwy vreich
Ny ny dybyd eu beich.
Tauaw dy vyn dwy yscwyd.
Handit mor dyuyd.
Tauaw dyr cethron
Ymy wn vyg callon.
Tauaw dy gethawt.
Y rwg vyn deu lygat.
Tauaw yr da allat
Coron drein ym iat.
Tauaw dy oestru
A wanpwyt vyn tu.
Teu yw chitheu.
Mal yr ywch llaw deheu.
Iwch ny byd madeu
Vy gwan a bereu.
A wledic ny wydyein.
Pan oed ti a grogein.
Gwledic nef gwledic pop tut
Ny wydein ni grist tut vyhut.
Bei ath wybydein.
Crist athathechein.
Nyt aruollir gwat
Gan lwyth eissyfflat.
Digonsawchi anuat
Yn erbyn dofydyat.
Can mil egylyon
Yssyd imi yn tyston.
A doeth ym kyrchaw
Gwedy vyg crogaw.
Ygcroc yn greulet.
Myhun ym gwaret.
Yn nefoed bu cryt.
Pan ym crogyssit.
Pan orelwisk eli
Dy culwyd vch keli.
A chenwch deu ieuan
Ragof y deu gynran.
A deu lyfyr yn ach llaw
Yn eu darlleaw.
Nys deubi ryrys
Rygosswy rygossys.
Ac awch bi wynnyeith
Gwerth awch ynuyt areith.
Kayator y dyleith
Arnawch y vffern lleith
Crist Jessu uchel ryseilas trychamil blwydyned
Er pan yttyw ym buched.
Ac eil mil kyn croc.
Yt lewychi enoc.
Neu nyt atwen drut
Meint eu heissillut.
Gwlat pressent yth ermut.
A chut awch bei odit.
Trychan mil blwydyned namyn vn
Oricodit buched tragywyd.

Taliesin - Aduvyneu Taliesin

Atwyn rin rypenyt y ryret;
Arall atwyn pan vyd Duw dymgwaret.
Atwyn kyfed rwy gomed gogyffret;
Arall atwyn y am kyrn kyfyfet.
Atwyn Nud ud, bleid [blae]naf;
Arall atwyn hael gwyl golystaf.
Atwyn aeron yn amser kynhayaf;
Arall atwyn gwenith ar galaf.
Atwyn heul yn ehwybyr yn nwyfre;
Arall atwyn rythalhwyr ae de.
Atwyn march mygvras mangre;
Arall atwyn dylif yg gwe.
Atwyn chwant ac aryant amaerwy;
Arall atwyn dy vorwyn modrwy.
Atwyn eryr ar lan llyr pan llanhwy;
Arall atwyn gwylein yn gwarwy.
Atwyn march ac eurgalch gylchwy;
Arall atwyn aduwyn yn adwy.
Atwyn Eynawn, medic y liaws;
Arall atwyn kerdawr hael hygnaws.
Atwyn Mei y gogeu ac eaws;
Arall atwyn pan vyd hin haws.
Atwyn reith a pherpheith neithawr;
Arall atwyn kyflwyn a garhawr.
Atwyn bryt wrth penyt periglawr;
Arall atwyn dydwyn y allawr.
Atwyn med yg kynted y gerdawr;
Arall atwyn am terwyn toryf vawr.
Atwyn cleric catholic yn eglwys;
Arall atwyn [h]enefyd yn neuadwys.
Atwyn plwyf kymrwy Dwy a towys;
Arall atwyn yn amser Paradwys.
Atwyn lloer llewychawt yn eluyd;
Arall atwyn pan vyd da dymgofyd.
Atwyn haf ac araff hirdyd
Arall atwyn athreidaw a geryd.
Atwyn blodeu ar warthaf perwyd;
Arall atwyn a Chreawdyr kerenhyd.
Atwyn didryf ewic ac elein;
Arall atwyn ewynawc archuein
Atwyn lluarth pan llwyd y genhin;
Atwyn arall katawarth yn egin
Atwyn edystyr yg kebystyr lletrin;
Arall atwyn kyweithas a brenhin.
Atwyn glew nwy goleith gogywec;
Arall atwyn ellëin Gymräec.
Atwyn gruc pan vyd ehöec;
Arall atwyn morua y warthec.
Atwyn tymp pan dyn lloe laeth;
Arall atwyn ewynawc marchogaeth.
Ac ys imi atwyn nyt gwaeth:
Atwyn llat bual wrth tal meduaeth.
Atwyn pysc yn y lyn llywyawt;
arall atwyn goreil liw gwaryhawt.
Atwyn geir a lefeir y Trindawt;
Arall atwyn rypenyt y pechawt.
Aduwynhaf o'r aduwyndawt:
Kerenhyd a Dofyd Dyd Brawt.

R.S.Thomas - Dic Aberdaron

Telling us so much
it is so much the more
withholds. So was he?
The clothes a labourer.

clothers: coarse trousers torn
jackett, a mole skin
cap. But that volume
Under the arm - a

headge-poet, a scholar
by rushlight, we look
closer: No soil in that
eye, but light.

generated by a
mind charging itself
at its own sources.
Radiant soul, shrugging.

the types ignorance
off, he hastens towards
us, to the future
we inhabit and must

welcome him to, but
nervously, all too
aware of the discrepency
with his expectations.

Taliesin - Marvnat y Vil Veib

Archaf wedi yr trindawt.
Ren am rothwyr dyvolawt.
O ryret pressent periglawt.
An gweith an reith gwyth gogyffrawt.
Yd edryfynt seint sef kiwdawt.
Rex nef bwyf ffraeth o honawt.
Kyn yscar vy eneit am knavt.
Rymawyr ym pa ym pechawt.

Ty eirolet rac ried.
Bydwyf or trindawt trugared.
Iolaf rybechaf eluyd gwaed.
Naw rad nef nestic toruoed.
A decuet seint seic seithoed.
Gwrhydrych ryfyd ieithoed.
Morheic mat gynnyd kyhoed.
Nifer awyl Duw trychoed.
Yn nef yn dayar yn diwed.
yn yg yn ehag yn ygwed.
Ygcorff yn eneit yn hagwed.
Pell pwyll rac rihyd racwed.
Athiolaf wledig wlat hed.
Poet ym heneit ymbuched.
Yn tragywyd ygkynted
Yn gwas nef nym gomed.

Ebestyl a merthyri.
Gwerydon gwedwon gofri.
A selyf Duw a serui.
Glan ieith glan teith dyteithi.
Ac yn duun glas dyfyd imi.
Hyt pan ruchatwyf vynteithi.
Nifer auuant glan lwys
Gradeu eur golofneu eglwys.
Ar meint traethadur a traethwys
Sywedyd llyfreu llwyrlwys.
Rac gwerin digarat diswys.
Boet ym heneit y amdiffynnwys.

Nifer a uuant yn aghyffret
Uffern. oer gwerin gwaretret.
Hyt pymhoes byt.
Hyt pan dillygwys Christ keithiwet.
O dwfyn ueis affwys abret.
Meint dyduc Duwtrwy nodet.
Dwy vil veib o plant llia.
A bimatu et infra.
A ledeint yr amistra
Edris ertri kila.
Deccrawn rachel gwelsit pla.
Dybi ierosolima

Nifer seint amorica.
Anifer yn dull toronia.
A thorsi trachaer roma.
A poli ac alexandria.
A garanwys ac indra.
Tres partes diuicia.
Asicia affrica europa.

Nifer seint capharnawm. marituen anaim
A zabulon a cisuen a ninifen a neptalim.
In dubriactus a zorim.
Yndi y proffwydwys Crist vab meir verch ioachim.
O artemhyl pen echen pan ym.

Nifer seint erechalde.
Clot pell castell marie.
Nat attorroed syloe.
Eclie retunde
Phalatie cesarie.
Amanion amabute.
A dyffrynoed bersabe.
A chyncret gwyr cartasine.
A reithuoryon retwnde.
Ieithoed groec a efrei
A lladin gwyr llacharte.

Nifer seint enugyneit.
Dewrwyr echeurin eu pleit.
Rac rihyd rwysc uoleit.
Ketwyr neb cu kyneircheit.
Yn yg yn ehag ym pop reit.
Bwynt dinas in corffac yn heneit.

Nifer seint sicomorialis.
A deproffani ynys.
Ar meint glan a vendigwys
Dwfyr gwin gwyr al distrywys.
Ac eirawl ei urdawl pwys.
Dan syr seint ryseilwys.

Nifer seint a deily goror.
Effectus re inferior.
A superare superior.
Ac armonim a thyfor.
A dyffryn enor a segor.
A chartago mawr a minor.
Ac ynys gwyr terwyn mor.

Nifer seint ynys prydein.
Ac iwerdon adwyn ran.
Toruoed gweithredoed mirein.
A gredis a gweinis y genhyn.

Nifer seint sened anchwant.
O Duw dewin darogant.
Ympop ieith ym prydant.
Ygkylch eluyd y buant.
Ar meint doethur a darogan
Crist achyn dybei dybuant.

Nifer seint orient.
A chyfundawt kiwdawt iude.
Ieithoed groec ac efrei.
A lladin gwyr llacharte.

Seith vgeint seith vgeint seith cant o seint
A seith mil a seith dec vgeint
Nouember nifer aduunant.
Trwy verthyri mat doethant.
Pymthec vgeint seint a uuant.
A their mil moralis plant.
Hijs decembris uch carant.
Tra phen Jessu dichiorant.

Deudeg mil yny gyman
A gredwys trwy lef ieuan.
Golychan gobrynant van.
Yn nefoed nys digofant.

Naw mil seint a aruolles
Bedyd a chrefyd achyffes.
Tr goleith peon poploed gwres.
Vffern oer y hachles.
Os dofyd ryndigones.
Trwy pen pedyr perit anlles.

Qui venerunt angli
In natale dñi
Mediai nocte in laudem
Cum pastoribus in bethleem.
Niuem angli de celo
Cum michaele archanglo
Qui precedunt precelio
Erga animas in mundo.
Am niuem angeli.
Precedunt confirmati.
Vnistrati baptizati
Usque in diem iudicii.
Quando fuit Chrstus crucifixus ut sibi
Ipsi placuisset. venissent ibi in awxilium.
Plusquam duodecim legiones angelorum
Toto orbe terrarum.
Jesus Christus uidentem in agonia in mundo.
Vt sint nostri auxilium
Duodecim milia miliantem
Ante tribunal stantem.
Qui laudantie Laudantium
Tues mores rex regum.

Nifer auu ac auyd
Vch nef is nef meint yssyd.
Ar meint a gredwys ygkywyd.
A gredis trwy ewyllis dofyd.
Meint ar lit trwy yrodyd.
Trugar duw dygerenhyd.
An bwyr gwar anwar gwledic.
Nyth godwyf kyn bwyf diennic.
Tost yt gwyn pop colledic.
Ffest yd hawl eissywedic
ny reha bryt ryodic.
O ryret pressent pan wyf dic.
Traethaf pan vydaf yggro
O ossymdeith osepio
a ryfyr o merthyr elo.
Yn edryfynt seint segerno.
O eir pechawt pan ymbo.
Dim uch dim meint am clyho.

Taliesin - Prif Cyfarch

Gan iewyd gan elestron.
Ry ganhymdeith achwysson.
Blwydyn yg kaer ofanhon.
Wyf hen wyf newyd. wyf gwion.
Wyf llwyr wyf synwyr keinon.
Dy gofi dyhen vrython.
Gwydyl kyl diuerogyon.
Medut medwon.
Wyf bard ny rifafi eillon.
Wyf syw llyw wyf syw amrysson.
Syhei arahei. arahei nys medei.
Si ffradyr yn y fradri.
Pos beirdein bronrein a dyfei.
A deuhont uch medlestri.
A ganhont gam vardoni.
A geissont gyfarws nys deubi.
Heb gyfreith heb reith heb rodi.
A gwedy hynny digoni.
Brithuyt abyt dyuysci.
Nac eruyn ti hedwch nyth vi.
Ren nef rymawyr dy wedi.
rac ygres rym gwares dy voli.
Ri Rex gle am gogyfarch yn geluyd.
A weleisti dñs fortis.
Dargoan dwfyn dñi
Budyant uffern.
Hic nemo in per pgenie.
Ef dillygwys ythwryf dñs uirtutu.
Kaeth nawt kynnullwys estis iste est.
Achyn buasswn asvmsei
Arnaf. bwyf derwyn y duv diheu.
Achyn mynhwyf deryn creu.
Achyn del ewynuriw ar vyggeneu.
Achyn vyg hyfalle ar y llathen preu.
Poet ym heneit ydagyfedeu.
Abreid om dyweit llythyr llyfreu.
Kystud dygyn gwedy gwely agheu.
Ar sawl agigluen vymbardgyfreu.
Ry prynwnt wlat nef adef goreu.

T. H Williams - Ty'r Ysgol

Mae’r cyrn yn mygu er pob awel groes,
A rhywun yno weithiau’n‘sgubo’r llawr
Ac agor y ffenestri, er nad oes
Neb yno’n byw ar ôl y chwalfa fawr;
Dim ond am fis o wyliau, mwy neu lai,
Yn Awst, er mwyn cael seibiant bach o’r dre
A throi o gwmpas dipyn, nes bod rhai
Yn synnu’n gweld yn symud hyd y lle;
A phawb yn holi beth sy’n peri o hyd
I ni, sydd wedi colli tad a mam,
Gadw’r hen le, a ninnau hyd y byd,-
Ond felly y mae-hi, ac ni wn pam,
Onid rhag ofn i’r ddau sydd yn y gro
Synhwyro rywsut fod y drws ynghlo.

Dafydd ap Gwilym - Mis Mai

Duw gwyddiad mae da gweddai
Dechreuad mwyn dyfiad Mai.
Difeth irgyrs a dyfai
Dyw Calan mis mwynlan Mai.
Digrinflaen goed a'm oedai,
Duw mawr a roes doe y Mai.
Dillyn beirdd ni'm rhydwyllai,
Da fyd ym oedd dyfod Mai.

Harddwas teg a'm anrhegai,
Hylaw ŵr mawr hael yw'r Mai.
Anfones ym iawn fwnai,
Glas defyll glân mwyngyll Mai,
Ffloringod brig ni'm digiai,
Fflowr-dy-lis gyfoeth mis Mai.
Diongl rhag brad y'm cadwai
Dan esgyll dail mentyll Mai.
Llawn wyf o ddig na thrigai,
Bath yw i mi, byth y Mai.

Dofais ferch a'm anerchai,
Dyn gwiwryw mwyn dan gôr Mai.
Tadmaeth beirdd heirdd a'm hurddai,
Serchogion mwynion, yw Mai.
Gelyn, Eiddig a'i gwelai,
Gwyliwr ar serch merch yw Mai.
Mab bedydd Dofydd difai,
Mygrlas, mawr yw urddas Mai.
O'r nef y doeth a'm coethai
I'r byd, fy mywyd yw Mai.


Neud glas gofron, llon llatai,
Neud hir dydd am irwydd Mai,
Neud golas, nid ymgelai,
Bronnydd a brig manwydd Mai,
Neud bernos, nid twrn siwrnai,
Neud heirdd gweilch a mwyeilch Mai,
Neud llon eos lle trosai
Llafar, a mân adar Mai,
Neud esgud nwyf a'm dysgai,
Nid mawr ogoniant ond Mai.

Paun asgellas dinastai,
Pa un o'r mil? Penna'r Mai.
Pwy o ddail a'i hadeiliai
Yn oed y mis onid Mai?
Magwyr laswyrdd a'i magai,
Mygr irgyll mân defyll Mai.
Pyllog, gorau pe pallai,
Y gaeaf, mwynaf yw Mai.

Deryw'r gwanwyn, ni'm dorai,
Eurgoeth mwyn aur gywoeth Mai.
Dechrau haf llathr a'i sathrai,
Deigr a'i mag, diegr yw Mai.
Deilgyll gwyrddrisg a'm gwisgai,
Da fyd ym yw dyfod Mai.
Duw ddoeth gadarn a farnai
A Mair i gynnal y Mai.

Myrddin ab Morfryn - Peiryan Vaban

Peiryan vaban peit ti ath ietkynt.
A ddifero di duw rae gwyddyl gynt.
A fordd allt wyddyl kyfrang dieuyl.
A freinc a gwydyi breidd esgorynt.
Aedan a dyuyd o dramwy mor flydan.
A llu o vanaw a gyuyt ganthaw.
ar ynyssoedd ar fordd allt wyddyl.
kyfrang dieuyi kyfret agwydd.

Peiryan vaban peit ti ath riduan.
Aedan a dyuydd o dramwy mor llydan.
Ac fly bydd maban na thwrw na tharan.
llawer tarf a chyuarf. llawer perchen an. yn eidaw aedan.
llawer par penhir. lawer paiadyr hir
yn achubeit tir. tyfo gafran.
llawer llunic. liawer helym am benn. vuch ar y amkan.
llawer cleddyf coch. llawer gwas gwrthgroch. gaer gynif gwaetlan.
llawer gorwyd hoyw. llawer yscwyt loyw ysgaln lydan.
A dyweit y wendydd. pan vo kyfliw dydd. dyuydd darogan.
A dyweit y waesawc na pheirch yritawc na llochawt na llann.

Peiryan vaban peit ti ath wylaw.
o dygnn awyr gnawt glywet glaw
aedan a ddyuyd a llu dros eluyd
Ac fly wyr gwendydd py wna y dwylaw.
brodyr mywn broydyr mal y brydyon.
achaws na odefynt ormes nac yma na thraw.
Eithyr vn adewit y mewn y ofit
ysywaeth ysyodit synhwyr gan idaw
myrddin vab morwrynn oedd hebawc gwynn
pen vei yr rym wrthryn. ar ymdaraw
pan vei varw llonn pann vei ysgwyd tonn.
pann vei waet callonn ky noe gilyaw.
o gof gwyndoleu ae gyt gynedeu.
gwae vi am angheu hwyret y daw.

Peiryan vaban kymer dy gynghor.
gnawt y ddetwydd hael haydu ragor.
o gyfrang rydderch hael an hepkor.
Ac onyt detwyd fly bydd esgor.
A mi a ddarogeneis rwng dyfwn a beis
kan kynar y dreis. wrth eu hanor.
Amser y bum i gynt yn eistedd mywn cor.
sef oedd vyghortho o rudd a phorphor.
A heddiw nyt kein nam grudd nam kelein.
gan riein virein hawdd vy hepkor.
Ar cnist y galwaf kiywytor vy llef.
pyrth nef poetiw y meu agor.

Peiryan vaban darn dy dagreu.
nyt digrif wylaw nyt ef oreu.
myrthyn a ddyuyd mawr y godeu.
o leas vy mrodoryon a gwynddoleu.
llewelyn gwgon goreu or haelon.
Einion rywallon rwyf pob kadeu.
o gyfrang ryderch ac aedan clotleu.
mor hygleu y ciywir or gogledd yr deheu.
A dyweit y wendyd pan vo goleu. dydd
llawn vydd y koedydd o wyr ac arueu.

Peiryan vaban keis di gysgu
gnawt kerdeu diddanu ku y eiddunaw hun.
gnawt vyd haylyon y eirchyon.
gnawt serchogyon ymgaru.
gnawt kas anyanawl rwng dyn achehydrawl.
ac nyt gnawt anyanawl a vo digu.
gnawt marchawc llidiawe yn dywyssawc llu.
A brein ar gelein. a chicwein yn du.
nyt gnawt peirch anuat. na grudd na llygat
nac emennyd iat yr y gyrchu.
Gwedy hir orwedd. a datwyrein o vedd.
poet ef a vo yn diwedd gyda jessu Amen.
...din ae kant

Llywarch Hen - Enwev Meibon Llywarch Hen

Tech yd gan ir adaren ar perwit pren.
Vch. pen gwen. kin y olo dan
Tywarch briw ei calch hen.
Goreu trywir in ev gulad
Y amdiffin ev--treuad.
Eithir. ac erthir. ac argad.
Tri meib llywarch. tri aghimen.
Kad. tri cheimad awlawen.
Llev. ac arav. ac vrien.
Handid haus imachuisson
Oe adav ar lan awon.
Y gid allvewur. lluydon.
Tarv trin ryuel adun.
Cledir kad kanvill. o. giriun.
Ren new ruy a endeid hun.
Gorev try wir y dan new
Y amdiffin euhadew
Pill. a seliw. a sandew.
Y bore gan las y dit.
Ban kirchuid mug maur trevit.
Nid oed vagaud meirch mechit.
Kywarvan am cavall.
Kelein ar wiar ar wall.
Kyvranc run. ar drud arall.
Diaspad a dodir ygwarthaw lluc.
Vynit. o. duch pen bet kinlluc
Meu gerit. mi ae goruc.
Ottid eiry tohid istrad.
Dwrissint kedwir y cad.
Mi nyd aw anaw nimgad.
Ny duid ti yscoleic. nid vid eleic
Vnben nithelwir in dit reid.
Och kindilic na buost gureic.
Pell otima aber llyv.
Pellach yn duy kyuetliw.
Talan teleiste deigir imi hetiv.

Llywarch Hen - Lym awel llum brin

Lym awel llum brin.
Anhaut caffael clid.
Llicrid rid reuhid llin.
Ryseiw gur arvn conin.
Ton trathon toid tu tir.
Goruchel guaetev rac bron banev
Bre bgreti allan or seuir.
Oer lle. luch ra brythuch
Gaeaw. crin caun calaw truch.
Kedic awel. coed inibluch.
Oer guely isscaud ygkisscaud
Iaen. cul hit caun barywhaud.
Birr diuedit guit gvyrhaud.
Ottid eiry guin y enes.
Nida kedwir oe neges.
Oer llinnev eu llyu heb tes.
Ottid eiry guin. aren.
segur yscuid ar iscuit hen.
Ryuaur guint reuhid dien.
Ottid eiry ar warthaw rev.
Gosgupid gint blaen guit tev.
Kadir yscuid ar yscuit glev.
Ottid eiry tohid istrad.
Diuryssintvy keduir y cad.
Mi nidaw. anaw nim gad.
Ottid eiry o dv riv.
Karcharau goruit cul biv.
Nid annuyd hawdit hetiv.
Ottid eiry. gin goror
Mynit. llum guit llog ar mor.
Meccid llvwyr lauer kyghor.
Eurtirn am cirn. cirn am duir.
Oer llyri lluchedic auir bir
Diwedit blaen gvit gvir.
Gvenin igogaur guan gaur
Adar. dit duilith.
Kyssulwin kewin brin choch gwar.
Gwenin giodo. oer agdo
rid. reuid rev pan vo.
Ir nep goleith. lleith dyppo.
Guenin igkeithiv gwirdiv
Mor crin calaw caled riv.
Oer divlit. yr eluit hetiv.
Guenin ig clidur rac gulybur
Gaeaw. glas cunlleit cev ewur.
Dric weuet llyvrder ar gur.
Hir nos llum ros lluid riv.
Glas galn guilan in emriv.
Garv mir glau auit hetiv.
Sich guint gulip hint.
Kinuedauc diffrint.
Oer callet cul hit
Llywin awon hinon uit.
Driccin imynit avonit
Igniw. gulichid lliw llaur trewit.
Neud gueilgi gueled ir eluit.
Nid vid iscolheic. nid vid eleic
Unben. nyth eluir in dit reid.
Och gindilic. na buost gureic.
Kirchid carv crum tal cum
Clid. briuhid. ia. brooet llum.
Rydieigc glev o laur trum.
Bronureith breith bron.
Breith bron bronureith.
Briuhid talglan. gan
garn carv gulgrum cam.
Gorchuel awel guaet. vann.
Breit guir or seuri allan.
Kalangaeaw gurim gordugor
Blaen gruc. goreuynauc ton mor.
Bir dit deruihid ych kighor.
O kiscaud yscuid ac aral
Goruit. a guir deur diarchar.
Tec nos. y. ffissccau escar.
Kinteic guint creilum
Coed. crin caun caru iscun.
Pelis enuir pa tir hun.
Kin ottei eiry hid inaruul
Melin. nim gunaei artu awirtul.
Towissune lv y brin. tytul.
Can medrit morruit. y rodwit
A rid a riv eiry adiguit.
Pelis pan vid kyvarwit.
Nim guna pryder im prydein
Heno kyrchu bro priw uchei.
Y ar can kanlin owein.
Kin imtuin ariw eu ac yscuid
Arnad. diffreidad kad kynuid.
Pelis pa tir. ythuaguid.
Y gur a rithao duv. o rigaeth
Carchar. rut y par o penaeth
Owein. reged am ryvaeth.
Can ethiv ruiw in.
Rodwit iwerit a teulu na fouch.
Guydi. met meuil na vynuch.
Y bore gan las y dit
Ban kirchuid mug maur treuit.
Nyd oet uagaud meirch mechit.
Nim guna lleuenit llad.
Or chuetleu amcavall.
Kyuaruuan amcavall.
Kelein ariuar ar wall
Kiwranc run ar drud arall.
Canisfonogion mugc. alataut mechit.
Druduas nis amgiffre dit.
Periw new pereiste imi dyuit.
Gwir. igrid. rid rewittor.
Oeruelauc tonn. brith bron mor.
Ren rothid. duv. in. kighor.
Mechit mab llywarch. dihawarch
Vnben. glvystec llenn lliwalarch.
Kyntaw. a ffruinchluymus march.

Dylan Thomas - And Death Shall Have No Dominion

And death shall have no dominion.
Dead mean naked they shall be one
With the man in the wind and the west moon;
When their bones are picked clean and the clean bones gone,
They shall have stars at elbow and foot;
Though they go mad they shall be sane,
Though they sink through the sea they shall rise again;
Though lovers be lost love shall not;
And death shall have no dominion.

And death shall have no dominion.
Under the windings of the sea
They lying long shall not die windily;
Twisting on racks when sinews give way,
Strapped to a wheel, yet they shall not break;
Faith in their hands shall snap in two,
And the unicorn evils run them through;
Split all ends up they shan't crack;
And death shall have no dominion.

And death shall have no dominion.
No more may gulls cry at their ears
Or waves break loud on the seashores;
Where blew a flower may a flower no more
Lift its head to the blows of the rain;
Though they be mad and dead as nails,
Heads of the characters hammer through daisies;
Break in the sun till the sun breaks down,
And death shall have no dominion.

Hedd Wyn - Y Dyrchafael

A'r huan megis troell
O aur pur uwch y mÿr pell,
Llifodd ias boeth o draserch
I'm mynwes i o'm hen serch;
A llais ar ddull eosydd:
"Wele, ferch, dyrchafael fydd".

Yna wrth borth traeth y bau
Gwelwn sidanog hwyliau
Rhyw long o gwrel, a'i hynt
O deg orwel di gerrynt;
Ar ei bron roedd gŵr o bryd
Rhoslwyn, ag hirwallt dryslyd;
Ataf ei dremyn ytoedd,
A fenw i ar ei fin oedd.

Minnau gan hud a gludwyd
I'r llong ar y dyfnder llwyd;
Wedyn awelon gododd,
A hithau draw ymaith drodd.
O f'ôl roedd hen adfeilion
Yn oer a du ger y don;
Is eu lawnt roedd treisiol wÿr,
A thremyn hen orthrymwyr
Wanwyd gan y mab gwynwawr
Yn nydd mellt ei drinoedd mawr;
Pand yno bu caddug cau
Ac oed hen y cadwynau?

O'm blaen bryd hyn ymdaenai
Y lli mwyn fel mantell Mai;
Ac uwch y môr porffor pell
Weithian ar ddieithr draethell
Roedd cwmwl mawr liw gwawr gêl
Ceyrydd canrifoedd cwrel.
Cyn hir y llong a diries
Wrth ryw bau liw tonnau tes;
A swyn haf glas ei nefoedd
Dros ei thir fel dryswaith oedd,
A thremyn teml ddi-seml sud,
Wele, is coediog olud
Ac iddi o'r gellïoedd
Diri' dorf ar grwydrad oedd.
Ymlaen tua'r deml yno
Hyd erwau aur rhoddais dro,
A phob tlysni ynddi oedd
Fel yn hafal i nefoedd;
Ac ar orsedd unwedd haul
Ym mro hwyr y mŷr araul,
Anwylyd fy mebyd maith
Welwn mewn harddwch eilwaith;
Iddo roedd talaith ruddaur
O hudol sud deilios aur;
Ac i'r llawr rhag ei fawredd
Y syrthiais i wrth ei sedd.
Arglwydd, ebr fenaid, erglyw,
Dy ras eurad afrad yw;
Haeddiant i'th fyd ni feddaf,
Fy Iôr, a'm haneisior Naf,
Canys yn oriau'r cyni
Gwerthais a bradychais di;
Ac yn ing drycin angau
Tybiais ddiwedd dy wedd dau;
Eithr er craith byw eilwaith wyt,
Duw ar dud euraid ydwyt.

"Eilwaith i 'mron dychweli
Fel murmur pêr llawer lli;
Eilwaith 'rwyt ar heolydd
Yn fain rhos, yn fynor rhydd;
Gawr wen im ac utgorn wyt,
A rhi gwlad miragl ydwyt;
Ni ddawr trwy'r byd yr awran
Ond gwrid teg dy gariad tân."

Ar hyn fy arglwydd a drodd,
Ail llif hwyrwynt llefarodd:
"Yn y ddihedd hendre ddu
Gwelais dy drist fygylu;
A gwyliais aethog helynt
Dy gorff llesg is gormes gynt,
A'th serch fel tymestl erchyll
O uthr niwl a chethrin wyll,
A mil o ddu gymylau
Adwyth ag ing wedi'th gau,
Mal eiddig yr ymleddais,
Ac erod, ferch, curiwyd f'ais;
Rhyw isel gur islaw gwerth
Hebot f'ai poen fy aberth.

"Tithau a ddaethost weithion
I'r wlad o wull emrald hon,
Lle 'rwyf fi 'r ôl cyni cyd
Yn dduw pob cain ddyhewyd.

"I'm gwlad fwyn ddiallwynin
Ni ddaw trais na chwerwedd trin;
Canys ysbrydion cynnydd
Elwir i oed fy nheml rydd;
Yno tanllyd ysbryd wyf
A thad pob campwaith ydwyf;
A chyrch llongau'n dyrfâu fil
O dranc y duoer encil
I borth llawen dadeni
Ar amnaid fy enaid i.

"Pob cân anfarwol ganwyd
Ar wefus pob nerfus nwyd,
A brud hen ddiwygwyr bro,
A'u gwronwaith geir yno,
A phob gwae cudd ddatguddir
Yng ngwrid haf di-angred hir.

"Teyrn i'r bau er angau wyf,
A'i godidog hud ydwyf;
Awen ei llên dragywydd,
A'i hoesau aur ynof sydd;
Miliynau'r mellt melynion
I'r bys mau'n fodrwyau drôn;
Ac fel duw di-fraw, llawen,
Adeiniaf fyd y nef wen.

"Er maith sen Prometheus wyf,
Awdur pob deffro ydwyf,
Ar oes well wrth wawrio sydd
Ar dân o'm bri dihenydd."

Ar gŵr glew yno'n tewi,
Nid oedd yn fy enaid i
Onid wyneb a daniwyd
Yn nef pob anfarwol nwyd.

Hedd Wyn - Y Merthyr

Yng nghwm fy ngwyll a nghamwedd - oedais i
Ar rawd swrth amhuredd;
Ogylch doi wynt fy nrygedd
O ddinas ddu nos ddi-hedd.

Yno daeth rhyw chwerthin du - o lawer
O greigleoedd pygddu;
Yntau noswynt yn nesu
Fal gawr oer neu ddieflig ru.

Ar hyn trwyr coedydd crinion - heibio daeth
Wynebau du creulon,
A nodau brad nwyd eu bron
Yn eu mil ffurfiau moelion.

Yr ymhonnwr crwm yno - a welwn
Mewn hualau'n rhodio;
Ac olion ing ac wylo
Oedd ar ei ddwys ddeurudd o.

Yn sŵn dig y coedwigoedd - a dirmyg
Yr ystormus wyntoedd
Holais ryw fab o'r niwloedd
Ba oed o wae enbyd oedd.

"Ar antur fer," ebr yntau, - "y daeth gŵr
Ar daith gêl o'r deau;
Heno bydd. cwsg y bedd cau
Ar ei wynion amrannau.

"Holai am ryw anwylyd - garodd gynt
Is gwerdd gaer ei febyd;
Er ei mwyn crwydrai mhenyd
A duoer boen tlodi'r byd.

"Dwedai mai caethglud ydoedd - ei fun ef
Yn niwl du ein tiroedd;
Ac amu'r wynt y cymoedd,
Ebr ef, tros ei llwybrau oedd.

"Er hon cydrhwng ein bryniau - ni ddorodd
Ddyhirwawd i'r duwiau;
A bu ofn pan glywai'r bau
Lef ei ysol wefusau.

"Ei fun aethus fynnai weithion - o deml
Oes ddideimlad greulon;
I'w diroedd di-bryderon,
I'w wlad deg tros emraid don.

"Gwaeau tost feiddiodd trosti, - o'i hachos
Chwenychodd faith dlodi;
Ei harddwch gollodd erddi
A'i wrid oll i'w gwared hi.

"Eithr er drycin a thrinoedd - a chwerwedd
Carcharau yr oesoedd
I'w enaid nerth byddinoedd
A gwayw dân i'w lygaid oedd.

"I'w neithior tros y moroedd - galwa'i wreng
Gwelw rudd y mynyddoedd;
Ar ei air tyrrai'r tiroedd -
Rhuthr a chyrch anorthrech oedd.

"Deffrowyd y breuddwydion - a hunent
Rhwng ein bryniau llwydion;
A thorf aruthr o feirwon
A fywheid gan y llef hon.

"Gadawent drig y duwiau - tua'r wawr
Megis trin o ddreigiau:
O'u hôl roedd sŵn dialau
Yn holl byrth y dywell bau.

"Ar gŵr tros dduoer geyrydd - a orug
Eu harwain o'u tywydd,
Drwy chwyldro wen ysblennydd,
I ryddid oes werdd ei dydd.

"Yno, ebr ef, cai fanon - ado'i hen
Anghrediniaeth greulon;
Duwiau'r hwyr o'i mynwes drôn,
Eilwaith daw serch i'w chalon.

"Ond diarbed i'w erbyn - y duwiau
Duon a godesyn;
Heno bydd salm y bedd syn
Yn torri trwy'i wallt hirwyn."

Yna y llais ddiflannodd, - ar hwyrwynt
Trwy'r oror drist wylodd;
A niwl du anaele dodd
Lwyd dwyni y wlad danodd.

Eithr yn ddirgel rhywelais - heibio oer
Aberoedd du tristlais;
Ac i'r oed doi'r gŵr wawdiais
Yngo fal hud angof lais.

Ar ei grog draw yn crogi - yn ei waed
Gwelwn ef ar drengi;
A'r awel oer a'i phêr li
Hyd ei hirwallt yn torri.

Rhyw aethus lwydwawr weithion - hyd oror
Y dwyrain diglion
Dorrai fel ar arch dirion
Y gŵr gaid ar y grog hon.

Un ennyd cyn ei huno - dywedodd:
Diadwyth a drengo
A dydd ei ddyhewyd o
I'r awyr yn dwyreo.

"Wele, ferch, dyrchafael fydd, - yno tau
Pob rhyw storm annedwydd;
Ac i'r oed is y coedydd
Cariad rhos o'i dranc hir drydd."

Dy enaid o'r gwyll dynnais ; - oth herwydd
At ferthyron cerddais;
Cans hiraeth meddf dy leddf lais
Drwy gloiau dur a glywais.

"Ponid gwell ydyw'r poenau - ddaw a gwawr
Tros brudd geyrydd oesau
Na dewis breuglod duwiau
Yn niwl y bell anial bau?

"Cyn hir fe'n hunir ninnau - ym mhaladr
Y melyn foreau;
Eisys mae llewych oesau
Y deyrnas hud ar nesháu."

Weithion di-fraw y tawodd, - ar wawr oer
Ar ei wallt chwaraeodd,
A'i lydain lygaid lwydodd
Yn y tarth cyfrin a'u todd.

Yna holais y niwloedd, - a hwythau
Y creithiog fynyddoedd,
Ai duw hud mewn oed ydoedd,
A'i rhyw wyllt ymhonnwr oedd?

Hedd Wyn - Y Gŵr Gofidus

Y gŵr mwynllais gerais gynt
Guriodd o gof i'r gerrynt,
Ac aeth o gof atgof oed
Moliangerdd mil o wingoed.

Rhyw welw rwyg rywelwr oedd
Ar hyn yn dod o'r trinoedd:
Nid oedd hud na golud gwyn
I'w grwm olwg, ŵr melyn.
Yn ei wallt roedd chwaon hwyr
A nos enaid i'w synnwyr.
A thrwy'r fro oedd yno'n wen
Gan eira, freugaen oerwen,
Nid oedd ŵr na channaid ddyn
I'w arddel, ledfyw furddyn.
Lliw drysau llwyd yr oesoedd
Hyd y trwm gardotwr oedd;
A chan ei dristed, dwedyd
Bwy oedd nid allai y byd;
I'w wedd roedd agwedd dreigiau
Welodd fil o ymladdfâu;
A thwrf alaeth rhyfeloedd
Yn y chwa o'i amgylch oedd.

Eithr o'i ing aruthr yngo
A diwyd iaith dwedai o:
"I'w hoed mewn cyflawn adeg
Y gelwais bob dyfais deg;
Ban gawn gynt ar helynt rwydd
Eurglod goruwch pob arglwydd,
Trigais yng nghanol golud
Aneddau aur bonedd hud,
Ac yn serch pob gwenferch gain
Lledais fy ngwenlliw adain;
Tithau a'm bwriaist weithion
O oedfa rwyg serch dy fron.
Heddiw 'rwyn dlawd anniddos,
Yn rhan o wynt chwerw y nos.

"Daear anghyffwrdd duwiau
Ac aml bell ddigwmwl bau
Lle na bu y gwyll yn bod
Diriais o'm mebyd erod
Erwau Valhala'r arwyr
Ar deg Eldorado ŵyr.

"Sgrifennais a welais i
A phwyntil haul a phaent lili;
Gwisgais bob traith ag iaith gêl
Cewri'r pellterau cwrel,
A byd hardd pob gwybod hen
Dramwyais i drwym hawen;
A thrwy fil o athrofâu
Heliais i ti feddyliau;
Erod pob rhyw wybod ros
Anwyd om deall dinos.
Enwau'r sêr au niferoedd
A'u lliw yn nail fy llên oedd;
A thrwy drwm a dieithr drais
Erod pob gwyddor huriais.

"Fy nerthoedd tymestl oeddynt
Yn huodl gerdd Handel gynt;
Cenais drom oerlom hirlef
Uffern, a hoff eiriau nef,
A llawer clir gywir gân
O hawddfyd dyn a'i riddfan.

"Mae twrf gwyntoedd cymoedd cau
Yn hud ar fy nghaniadau,
A llam hoyw pob lli miwail
A su dwys isleisiau dail.
Tithau wrandewaist weithian
Fy angerdd, fy ngherdd, fy nghân;
A'r tâl mau fu treisiau trwm
Eiddig warthrudd a gorthrwm.

"A'm hewyd fu'n fflam awen
Mewn llawer i Homer hen;
Gwisgais bob cân â manaur
O geyrydd yr hwyrddydd aur;
Ac yn hedd y nos cawn wau
Soned o wrid rhosynnau;
Ac yn honno atgo hen
Holl hiraeth mŷr y lloerwen.

"Cenais obaith maith fy myd
A hud ieuanc dyhewyd;
Yn fy ngherdd roedd angerdd wynt
Ac arogl mellt y gerrynt.
Fy awen i, - llef ddofn oedd,
A'i llais a glywr holl oesoedd;
A'r wobr fau fu treisiau trwm
A diarlwy fyd hirlwm.

"O bu ar lawer i baith
Firagl afar y gleifwaith,
Yn ei oddaith a'i weiddi,
Yn ei dân bum henaid i;
Ysgydwais ddur Arthur hen
A chawraidd freichiau Urien;
Am hoywlafn gwenfflam welwyd
Is tywyll oer gestyll llwyd:
Ffoai crin ffeils frenhinedd
Ar gyfyng hynt rhag fy ngwedd.

"Rhin claer pob cronicl euriaith
Yw cyni nghymhelri maith."

"Bûm yn ddraig pan godai gad
Aerwyr i'r trinoedd irad;
A bûm darian i'r gwan gynt
Ar draeth alaeth a helynt;
Ac ar fy rhydd gywir fron
Mae gwaed pob Armagedon.


"Od ymleddais ymgais oedd
Er ennill i ti rinoedd;
A'th ennill o byrth unig
Y nos ddofn a'i theyrnas ddig;
Ac ar y daith hirfaith oed
Lluniais rhag tywyll henoed
Hafod wen i'th fywyd di
O lelog teg a lili.

"Er dy fwyn bu'r crwydrad, ferch,
Trosot bu trinoedd traserch;
A throsot ti gweddîais
A haenau llosg yn fy llais.
Gwyddost, Wen, na fu gennyf
Un Iôn na fawn arno'n hyf.
Eithr daeth oer fâr i'th gariad
A niwl o fro anial frad;
Minnau, fu gynt ym mhenyd,
Yng nghymhelri'r cewri cyd,
A chwythaist o'th serch weithion
Ail ewyn deifl blaen y don.
Eithr ba waeth, ni fathr y byd
Actau ieuanc dyhewyd;
Gwedi cŵyn ac oed cyni,
I'r hafod wen cariaf di:
Yno cei fywn unbennes
Yng ngwlad hardd anneongl des."

"Ffo, ŵr crin", ebe finnau,
"I rwyg fyd yr ogofâu,
O'th ôl mae maith ddialydd
O dremyn storm nos a dydd.
Gwell rhag llaw yw'r glaw ar glog
I ymhonnwr crwm heiniog;
Wr di-wawr, o'th garu di
Amarch fy mro f'ai imi".

Ynar gŵr brau garw ei bryd
Giliodd fel cwmwl gwywlyd
Efo'r gwynt cyforiog oedd
Yn cwyno'n niwl drycinoedd;
Eithr o'i ôl roedd dieithr hud
I'r nos amur yn symud.

Hedd Wyn - Yr Eneiniog

Wylo anniddig dwfn fy mlynyddoedd
A'm gwewyr glyw-wyd ar lwm greigleoedd
Canys Merch y Drycinoedd - oeddwn gynt:
Criwn ym mawrwynt ac oerni moroedd.

Dioer wylwn am na welwn fanwylyd,
Tywysog meibion gwlad desog mebyd,
Pan nad oedd un penyd hyd - ein dyddiau,
Ac i'w rhuddem hafau cerddem hefyd.

Un hwyr pan heliodd niwl i'r panylau
Rwydi o wead dieithr y duwiau,
Mi wybum weld y mab mau - yn troi'n rhydd
O hen fagwyrydd dedwydd ei dadau.

Y llanc a welwn trwy'r gwyll yn cilio
I ddeildre hudol werdd Eldorado,
O'i ôl bu'r coed yn wylo, - a nentydd
Yn nhawch annedwydd yn ucheneidio.

Y macwy heulog, paham y ciliodd?
Ba ryw hud anwel o'm bro a'i denodd?
Ei oed a'i eiriau dorrodd , - ac o'i drig
Ddiofal unig efe ddiflannodd.

A'i rhyw ddawn anwar oedd yn ei enaid?
Neu ynteu hiraeth am lawntiau euraid?
O'i ôl mae bro'i anwyliaid - dan wyll trwch
Heb ei wên a'i degwch pur bendigaid.

Minnau o'i ôl yng nghymun awelon,
Troais i gwfert drysi ag afon,
A churiwyd rhychau oerion - i'm deurudd,
Is tawch cywilydd a thristwch calon.

Twrf anniddan y gwynt ar fynyddau,
A gawr allwynin y wig ar llynnau,
Udent ym mhyrth fy nwydau, - oni throes
Gerddi feinioes yn darth a griddfannau.

Un nos oer hunais yn sur ewynnau,
A gwenau aethus y lloergan hithau
Hyd fy hirwallt fu oriau, - a'r crych pêr
Yn wylon dyner fel henoed dannau.

Yno mi gerddais tros drumau gwyrddion
I bau hir-ddedwydd ym mraich breuddwydion;
Hiraeth nid oedd yr awron, - canys caid
Heulwennau euraid a thelynorion.

Yn y bau loyw hon roedd teml ysblennydd
O liwiau breuddwyd a haul boreddydd;
Ac ar ei rhosliw geyrydd - roedd hwyliau
O wyn lumannau fel niwl y mynydd.

Oddi fewn gwelwn orsedd o fynor
Ac arni ogonaid ddi-gryn gynnor;
Ei lais mwyn fel su y môr, - a'i dalaith
O wneuthuriad perffaith rhyw hud porffor.

Yno roedd duwiau cerdd a dyhewyd
A hoen ac asbri pob ieuanc ysbryd;
Nid oedd ŵr annedwydd hyd - y wenfro,
Ac ni bu yno o'r drwg nai benyd.

A dull y gwron di-wall a gerais
Ger allor heulog ar y llawr welais,
Ac yn ei lyfn ysgawn lais - yr awron
Hud ag alawon uwch gwybod glywais.

Cans rhyw dduw â rhin ei fedr dewinol
I'w ganaid wefus roes egni dwyfol;
A rhoed lliw disglair hudol - i'w enaid
O hafau euraid yr oes anfarwol.

A rhoed dyhewyd hendre y duwiau
Yn hud anorfod i'w danllyd nerfau,
A chrisiant serch yr oesau - fel haen ddrud
O ryfedd olud ar ei feddyliau.

Ei law fynoraidd gariai lafn eurad
A heriai dras pob diras ei doriad,
Ac ar ei harddaf safiad - gwelwn ddelw
Un allo farw i ennill ei fwriad.

Yna rhyw faddon o dân rhyfeddol
Welid yno trwy olau dewinol;
Wedi hyn y mab denol - o'i fynwes
I hwnnw a fwries y duw anfarwol.

Codwyd y macwy, ac ymhen ennyd
Doi nodau hudol y duwn dywedyd:
Y mab hwn fydd grym y byd, - a'i eiriau
Yn win y duwiau, yn dân dyhewyd.

"Gwn y bydd creulon droeon i'w drywydd,
A du iawn adwyth a byd annedwydd;
Eithr efe athro a fydd, - yn nysg gêl
Y dyddiau anwel ar oed ddihenydd.

"Didlawd felyswawd y dwyfol oesau
Au gloywaf fiwsig lif o'i wefusau;
Ac yn asur dig nosau - pawb a'i gwêl
Yn lloer dawel ac yn allur duwiau.

"Merchyg fel drycin ar flaen y trinoedd,
A baidd â'i anadl ysgwyd byddinoedd;
Ei wŷs a chwâl lynghesoedd, - a'i nerth maith
Ofwya'n oddaith ar wyllt fynyddoedd.

"Geilw ar fywyd o'i benyd a'i boenau
I fyd didranc yr ieuanc foreau,
Ar oes wen liw rhosynnau - ddaw yn ôl
Ar li anfarwol ei nwyf a'i eiriau.

"Er i helynt y gerrynt ei guro,
A bwrw ei hirnych o'r wybyr arno,
Ni wêl hwn ddim a'i blino, - canys bydd
Awen y gwynddydd pellennig ynddo.

Rhyw ddydd llachar ofwya'r tyrfaoedd
I'w oed urddasol 'rôl dadwrdd oesoedd;
Yna holl wae ei drinoedd - dry'n nerfus
Gân ar wefus moliannus ganrifoedd.


Tros wefus ddi-wrid y pyramidiau
Efe a lefair am ddwyfol hafau;
Ac o'i lyfn gofgolofnau - efe fydd
Duw a thywysydd gorymdaith oesau."

Gwelwn y macwy mwy yn tramwyo
I'w henwlad irad yn ôl i dario;
Ond ar hyd Eldorado - llu mwynllais
Yn dawnsio welais, a'r duw'n noswylio.

Galwyd finnau o 'mreuddwyd mawreddog
Gan wyntoedd oerfin cethrin ysgythrog;
A chanai crych ewynog - ar y traeth
Ogonedd hiraeth fy mron gynddeiriog.

Dafydd ap Gwilym - Dewis Un o Bedair

Ei serch a roes merch i mi,
Seren cylch Nantyseri,
Morwyn wych, nid ym marn au,
Morfudd ŵyl, mawr feddyliau.
Cyd collwyf o wiwnwyf uthr
Fy anrhaith a fu iawnrhuthr,
Cyd bu brid ein newid ni,
Prid oedd i'r priod eiddi.
Eithr rhag anfodd, uthr geinfyw,
Duw fry, diedifar yw,
Gwedy i'i chariad brad fu'r braw,
Lloer byd, rhoi llw ar beidiaw.
O cherais wraig mewn meigoel
Wrth lyn y porthmonyn moel,
Gwragennus esgus osgordd,
Gwraig, rhyw benaig, Robin Nordd,
Elen chwannog i olud,
Fy anrhaith â'r lediaith lud,
Brenhines, arglwyddes gwlân,
Brethyndai bro eithindan,
Dyn serchog oedd raid yno.
Gwae hi nad myfi fai fo!
Ni chymer hon, wiwdon wedd,
Gerdd yn rhad, gwrdd anrhydedd.
Hawdd oedd gael, gafael gyfa',
Haws no dim, hosanau da.
Ac os caf liw gwynnaf gwawn,
O fedlai y'm gwnâi'n fodlawn.
Nid ydwyf, nwyf anofal,
Rho Duw, heb gaffael rhyw dâl
Ai ar eiriau arwyrain
Ai ar feddwl cerddgar cain,
Ai â'r aur, cyd diheurwyf,
Ai ar ryw beth. Arab wyf.
Hefyd cyd bo fy nhafawd
I Ddyddgu yn gwëu gwawd,
Nid oes ym, myn Duw, o swydd
Ond olrhain anwadalrhwydd.
Gwawr brenhiniaeth, maeth â'i medd,
Y byd ŵyr, yw'r bedwaredd.
Ni chaiff o'm pen cymen call,
Hoen geirw, na hi nac arall
Na'i henw na'r wlad yr hanoedd,
Hoff iawn yw, na pha un oedd.
Nid oes na gwraig, benaig nwyf,
Na gŵr cimin a garwyf
Â'r forwyn glaer galchgaer gylch.
Nos da iddi nis diylch.
Cair gair o garu'n ddiffrwyth.
Caf, nid arbedaf fi, bwyth.
Be gwypai, gobaith undyn,
Mae amdani hi fai hyn,
Bai cynddrwg, geinwen rudd-deg,
Genthi â'i chrogi wych reg.
Mwy lawnbwys mau elynboen,
Moli a wnaf hi, Nyf hoen,
Hoyw ei llun, a holl Wynedd
A'i mawl. Gwyn ei fyd a'i medd!

Dafydd ap Gwilym - Canu'n Iach

Hydr y gwddost, ail Indeg,
Hoedl i'th dâl, hudoliaeth deg,
Hoed a'm deily, hud a'm dilyn,
Hoyw dy dwf, er hudo dyn.
Gwaith pell o fewn gloywgell gled
Dy dreisio rhag dy drawsed.
Na ffo, cyfaro, forwyn,
Nid rhaid brys i'r llys o'r llwyn.
Trwyddedwraig llen bedwenni,
Trig a dyhudd, Forfudd, fi.
O doi i'r fedwgell bellach,
Fy nyn bychanigyn bach,
Nid ai drachefn, wiwdrefn wych,
Mawl a dâl, mal y delych.
Dygn na allaf dy atal,
Dy gaeth wyf, ddyn deg ei thâl;
Tost na allaf, rymaf rin,
Dy orlludd dan do eurllin.
Ni'th ddwg tynged o'th fedydd
Mal y'th ddug oed ymhlith gwŷdd.
Dyred o'm colled i'm cael
Lle'r addewaist, lloer dduael;
F'ewyllys ystrywus drud
A'i dialai be delud,
D'ymlid heb gael proffid prudd,
Ni chaf arfod, och Forfudd!
Dos, f'un enaid, yn gwbliach,
A Duw'n borth yt, y dyn bach.
Dos yn iach, gadarnach ged,
Dengoch fyfy o'r dynged.
Yn iach, y dyn bach, dawn byd,
Ac annerch dy hun gennyd.

Taliesin - Buarch Beird

Edympeilli oet ympwyllat.
Y veird brython prydest ofer.
Ymryorsseu ymryorsed.
Digawn gofal y gofangord.
Wyf eissygpren kyfyg ar gerd.
Buarth beird ar nys gwypo.
Pymtheg mil drostaw
Yny gymhwyssaw.
Wyf kerdolyat. wyf keinyat claer.
Wyf dur wyf suw.
wyf sarff wyf serch yd ymgestaf.
Nyt wyf vard syn yn aryfreidaw.
Pan gan keinyeit canu ygkof.
Nyt ef wnawfut wy ryfed vchon.
Handit ami eu herbyniaw.
Mal aruoll dillat heb law.
Val ymsawd yn llyn heb naw.
Tyrui aches ehofyn ygrad
Uchel ygwaed mordwyt trefyd.
Creic am wanec. wrth vawr trefnat.
An clut yscrut escar nodyat.
Creic pen perchen pen anygnat.
Yn gwna medut meddawt medyd.
Wyf kell wyf dell wyf datweirllet.
Wyf logell kerd wyf lle ynnyet.
Karaf y gorwyd a goreil clyt.
A bard a bryt ny pryn yret.
Nyt ef caraf amryssonyat.
A geibyl keluyd ny meued med.
Madws mynet yr ymdiot
A cheluydeit am geluydyt.
Achamclwm kystwm kywlat.
Bugeil brooed porthoed neirthyaf.
Mal ymdeith heb troet y gat.
Eri vynnei ymdeith heb troet.
Eri vagi kneuha heb goet.
Mal keissaw bydueid yg gruc.
Mal peireint aureith ynuut.
Mal gosgord lluyd heb pen.
Mal porthi anclut ar ken.
Mal grynniaw tyndei o vro.
Mal haedu awyr a bach.
Mal eirach a gwaet yscall.
Mal gwneuthur goleu y dall
Mal docni dillat ynoeth.
Mal tannu engwyn ar traeth.
Mal prothi pyscawt ar laeth.
Mal toineuad a deil.
Mal lladu llyry a gwyil.
Mal todi dyfet rac geir.
Wyf bard neuad. wyf kyw kadeir.
Digonaf y veird llafar llesteir.
Kyn vy argywrein ym garw gyfloc.
Ryprynhom ni an llocyth tydi vab meir.

R.S.Thomas - The Old Language

England, what have you done to make the speech
My fathers used a stranger at my lips,
An offence to the ear, a shackle on the tongue
That would fit new thoughts to an abiding tune?
Answer me now. The workshop where they wrought
Stands idle, and thick dust covers their tools.
The blue metal streams, the copper and gold
Seams in the wood are all unquarried; the leaves'
Intricate filigree falls, and who shall renew
Its brisk pattern? When spring wakens the hearts
Of the young children to sing, what song shall be theirs?

Iolo Goch - Llys Owain Glyndwr yn Sycharth

Addewais yt hyn ddwywaith,
Addewid teg, addo taith;.
Taled bawb, tal hyd y bo,
Ei addewid a addawo.
Pererindawd, ffawd ffyddlawn,
Perwyl mor annwyl mawr iawn,
Myned, eidduned oddain,
Lles yw, tua llys Owain.
Yn oddain yno ydd af,
Nid drwg, yno y trigaf
I gymryd i'm bywyd barch
Gydag ef o gydgyfarch;
Fo all fy naf, uchaf ach,
Eurben clear, erbyn cleiriach;
Clod bod, cyd boed alusen,
Ddiwarth hwyl, yn dda wrth hen.
I'w lys ar ddyfrys ydd af,
O'r deucant odidocaf;.
Llys barwn, lle syberwyd,
Lle daw beirdd aml, lle da byd.
Gwawr Bowys fawr, beues Faig,
Gofuned gwiw ofynaig.

Llyna'r modd a'r llun y mae:
Mewn eurgylch dwfr mewn argae.
(Pand da'r llys?) pont ar y llyn,
Ac unporth lle'r ai ganpyn;
Cyplau sydd, gwaith cwplws ynt,
Cwpledig pob cwpl ydynt.
Clochdy Padrig, Ffrengig ffrwyth,
Clostr Wesmustr, clostir emswyth;
Cynglynrhwym pob congl unrhyw,
Cangell aur, cygan oll yw.
Cynglynion yn y fronfron fry,
Dordor megis daeardy,
A phob un fal llun llyngwlm
Sydd yn ei gilydd yn gwlm.
Tai nawplad fold deunawplas,
Tai pren glan mewn top bryn glas;
Ar bedwar piler eres
Mae'i lys ef i nef yn nes.
Ar ben pob piler pren praff,
Llofft ar dalgrofft adeilgraff,
A'r pedair llofft, o hoffter,
Yn gydgwplws lle cwag cler.
Aeth y pedair disgleirlofft,
Nyth lwyth teg iawn, yn wyth lofft;
To teils ar bob ty talwg,
A simnai lle magai'r mwg.
Naw neuadd gyfladd gyflun,
A naw gwardrob ar bob un.
Siopau glan, glwys cynnwys cain,
Siop lawndeg fal Siep Lundain.
Croes eglwys gylchlwys galchliw,
Capelau a gwydrau gwiw;
Popty llawn poptu I'r llys,
Perllan, gwinllan, ger gwenllys,
Melin deg ar ddifreg ddwr;
A'i glomendy gloyw maendwr.
Pysgodlyn, cudduglyn cau,
A fo rhaid i fwrw heyday
Amlaf lle, nid er ymliw,
Penhwyaid a gwyniaid gwiw.
A'I dir bwrdd a'i adar byw,
Peunod, crehyrod hoywryw,
Dolydd glan gwyran a gwair,
Ydau mewn caeau cywair,
Parc cwning ein por cenedl,
Erydr a meirch hydr, mawr chwedl;
Gerllaw'r llys, gorlliwio'r llall,
Y pawr ceirw mewn parc arall;
Ei gaith a wna pob gwaith gwiw,
Cyfreidiau cyfair ydiw,
Dwyn blaendrwyth cwrw Amwythig,
Gwirodau, bragodau brig,
Pob llyn, bara gwyn a gwin,
A'I gig, a'i dan i'w gegin;
Pebyll y beirdd pawb lle bo,
Pe beunydd caiff pawb yno;
Tecaf llys bren, pen heb bai,
O‘r deyrnas, nawdd Duw arnai;.
A awraig orau o'r garaged
Gwyn fy myd o'i gwin a'i medd!
Merch eglur llin marchoglyw,
Urddol hael anianol yw;.
A'i blant a ddeuant bob ddau,
Nythaid teg o beneath.

Anfynych iawn fu yno
Weled na chlicied na chlo,
Na phorthoriaeth ni wnaeth neb,
Ni bydd eisiau budd oseb,
Na gwall, na newyn, na gwarth,
Na syched fyth yn Sycharth.
Gorau Cymro, tro trylew
Piau'r wlad, lin Pywer Lew,
Gwr meingryf, gorau mangre,
A phial'r llys; hoff yw'r lle.

Taliesin - Cad Goddeu

Bum yn lliaws rith
Kyn bum kisgyfrith.
Bum cledyf culurith.
Credaf pan writh.
Bum deigyr yn awyr.
Bum serwaw syr.
Bum geir yn llythyr.
Bum llyfyr ym prifder.
Bum llugyrn lleufer
Blwydyn a hanher.
Bum pont ar triger.
Ar trugein aber.
Bum hynt bym eryr.
Bum corwc ymyr.
Bum darwed yn llat.
Bum das ygkawat.
Bum cledyf yn aghat.
Bum yscwyt ygkat.
Bum tant yn telyn
Lletrithawdc naw blwydyn.
Yn dwfyr yn ewyn.
Bum yspwg yn tan.
Bum gwyd yngwarthan.
Nyt mi wyf ny gan
Keint yr yn bychan.
Keint ygkat godeu bric.
Rac prydein wledic.
Gweint veirch canholic.
Llyghessoed meuedic.
Gweint mil mawrein.
Arnaw yd oed canpen.
A chat er dygnawt.
Dan von y tauawt.
A chat arall yssyd
Yn y wegilyd.
Llyffan du gaflaw.
Cant ewin arnaw.
Neidyr vreith gribawc.
Cant eneit trwy bechawt
Aboenir yny chnawt.
Bum ygkaer uefenhit.
Yt gryssynt wellt gawyd.
Kenynt gerdoryon
Kryssynt katuaon.
Datwyrein y vrythron
A oreu gwytyion.
Gwelwyssit ar neifon.
Ar grist o achwysson.
Hyt pan y gwarettei
Y ren rwy digonsei.
As attebwys dofyd
Trwy ieith ac eluwyd.
Rithwch riedawc wyd.
Gantaw yn lluyd.
A rwystraw peblic.
Kat arllaw annefic.
Pan swynhwyt godeu.
Y gobeith an godeu.
Dygottorynt godeu
O pedrydant tanheu.
Kwydynt am aereu.
Trychwn trymdieu.
Dyar gardei bun.
Tardei am atgun.
Blaen llin blaen bun.
Budyant buch anhun
Nyn gwnei emellun.
Gwaet gwyr hyt an clun.
Mwyhaf teir aryfgryt.
A chweris ymbyt.
Ac vn a deryw
O ystyr dilyw.
A christ y croccaw
A dyd brawt rac llaw.
Gwern blaen llin
A want gysseuin.
Helyc a cherdin.
Buant hwyr yr vydin.
Eirinwyd yspin.
Anwhant o dynin.
Keri kywrenhin.
Gwrthrychyat gwrthrin.
fuonwyd eithyt.
Erbyn llu o gewryt.
Auanwyd gwneithyt.
Ny goreu emwyt.
Yr amgelwch bywyt.
Ryswyd a gwyduwyt.
Ac eido yr y bryt.
Mor eithin yr gryt.
Siryan seuyssit
Bedw yr y vawr vryt.
Bu hwyr gwiscysseit.
Nyt yr y lyfyrder.
Namyn yr y vawred.
Auron delis bryt.
Allmyr uch allfryt.
Ffenitwyd ygkynted.
Kadeir gygwrysed.
Omi goreu ardyrched
Rac bron teyrned.
Llwyf yr y varanhed.
Nyt oscoes troetued.
Ef laddei a pherued
Ac eithaf a diwed.
Collwyd bernyssit
Eiryf dy aryfgryt.
Gwyros gwyn y vyt.
Tarw trinteryn byt.
Morawc a moryt.
Ffawyd ffynyessit.
Kelyn glessyssit.
Bu ef y gwrhyt.
Yspydat amnat.
Heint ech y aghat.
Gwiwyd gorthorat.
Gorthoryssit ygat.
Redyn anreithat.
Banadyl rac bragat
Yn rychua briwat.
Eithin ny bu vat.
Yr hynny gwerinat.
Gruc budyd amnat.
Dy werin swynat.
Hyd gwyr erlynyat.
Derw buanawr.
Racdaw crynei nef allawr.
Glelyn glew drussiawr
Y enw ym peullawr.
Clafuswyd kygres.
Kymraw arodes.
Gwrthodi gwrthodes
Ereill o tylles.
Per goreu gormes
Ym plymlwyt maes.
Goruthaw kywyd
Aches veilon. wyd.
Kastan kewilyd.
Gwrthryat fenwyd.
Handit du muchyd.
Handit crwm mynyd.
Handit kyl coetdyd.
Handit kyn myr mawr.
Er pan gigleu yr awr.
An deilas blaen bedw.
An dathrith datedw.
An maglas blaen derw.
O warchan maelderw.
Wherthinawc tu creic.
Ner nyt ystereic.
Nyt o vam athat.
Pan ym digonat.
Am creu am creat.
O nawrith llafant.
O ffwyth o frwytheu.
O ffwyth duw dechreu.
O vriallu a blodeu bre.
O vlawt gwyd a godeu
O prid o pridret.
Pan ym digonet
O vlawt danat
O dwfyr ton nawvet.
Am swynwys i vath.
Kyn bum diaeret.
Am swynwys i wytyon
Mawnut o brython.
O eurwys o ewron
O euron o vodron
O pymp pumhwnt keluydon.
Arthawon eil math
Pan ymdygyaed.
Amswynwys i wledic.
Pan vei let loscedic.
am swynwys sywydon
Sywyt kyn byt.
Pan vei genhyf y vot
Pan vei veint byt.
Hard bard bud an gnawt
Ar wawt y tuedaf a traetho tauawt.
Gwaryeis yn llychwr
Kysceis ym porffor.
Neu bum yn yscor
Gan dylan eil mor.
Ygkylchet ymperued
Rwg deulin teyrned.
Yn deu wayw anchwant
O nef pan doethant.
Yn annwfyn llifereint
Wrth urwydrin dybydant
Petwar vgeint cant.
A gweint yr eu whant.
Nyt ynt hyn nyt ynt ieu
No mi yn eu bareu.
Aryal canhwr a geni pawb o naw cant
Oed genhyf inheu.
Ygcledyf brith gwaet
Bri am darwed
O douyd o golo lle yd oed.
O dof yt las baed.
Ef gwrith ef datwrith.
Ef gwrith ieithoed.
llachar y enw llawfer.
Lluch llywei nifer.
Ys ceinynt yn ufel.
O dof yn uchel.
Bum neidyr vreith y mryn.
Bum gwiber yn llyn.
Bum ser gan gynbyn.
Bum bwystuer hyn.
Vyg. cassul am kawc.
Armaff nyt yn drwc.
Petwar vgeint mwc
Ar pawb a dydwc
Pymp pemhwnt aghell
A ymtal am kyllel.
wech march melynell.
Canweith yssyd well.
Vy march melyngan
Kyfret a gwylan.
Mihun nyt eban.
Kyfrwg mor a glan.
Neu gorwyf gwaetlan.
Arnaw cant kynran.
Rud em vyg kychwy.
eur vy yscwytrwy.
Ny ganet yn adwy.
A uu ym gowy
Namyn goronwy
O doleu edrywy.
Hir wynn vy myssawr.
Pell na bum heussawr.
Treigleis y mywn lawr
Kyn bum lleenawr.
Treiglies kylchyneis
Kysceis cant ynys.
Cant caer a thrugys.
Derwydon doethur.
Darogenwch y arthur.
Yssit yssyd gynt.
Neur mi ergenhynt.
Ac vn aderyw
O ystyr dilyw.
A crhist y croccaw.
A dyd brawt rachllaw.
Eurein yn euryll.
Mi hudwyf berthyll
Ac vydyf drythyll
O erymes fferyll.

Taliesin - Armes Prydein

Dygogan awen dygobryssyn.
maraned a meued a hed genhyn.
A phennaeth ehelaeth a ffraeth vnbyn.
A gwedy dyhed anhed ym pop mehyn.
Gwyr gwychyr yn trydar kasnar degyn.
escut yg gofut ryhyt diffyn.
Gwaethyl gwyr hyt Gaer Weir gwasgarawt allmyn.
gwnahawnt goruoled gwedy gwehyn.
A chymot Kymry a gwyr Dulyn.
Gwydyl Iwerdon Mon a Phrydyn.
Cornyw a Chludwys eu kynnwys genhyn.
Atporyon uyd Brython pan dyorfyn.
Pell dygoganher amser dybydyn.
Teyrned a bonhed eu gorescyn.
Gwyr Gogled yg kynted yn eu kylchyn.
ymperued eu racwed y discynnyn.

Dysgogan Myrdin kyueruyd hyn.
yn Aber Perydon meiryon mechteyrn.
A chyny bei vn reith lleith a gwynyn.
o vn ewyllis bryt yd ymwrthuynnyn.
Meiryon eu tretheu dychynnullyn.
yg ketoed Kymru nat oed a telhyn.
yssyd wr dylyedawc a lefeir hyn.
(ny dyffei a talei yg keithiwet).
Mab Meir mawr a eir pryt na tharder.
rac pennaeth Saesson ac eu hoffed.
Pell bwynt kychmyn y Wrtheyrn Gwyned.
ef gyrhawt allmyn y alltuded.
nys arhaedwy neb nys dioes dayar.
ny wydynt py treiglynt ym pop aber.
pan prynassant Danet trwy fflet called.
gan Hors a Hegys oed yng eu ryssed.
eu kynnyd bu y wrthyn yn anuonhed.
gwedy rin dilein keith y myneur.
dechymyd meddawt mawr wirawt o ved.
dechymyd agen agheu llawer.
dechymyd anaeleu dagreu gwraged.
dychyfroy etgyllaeth pennaeth lletfer.
dechymyd tristit byt a ryher.
Pan uyd kechmyn Danet an teyrned.
Gwrthottit trindawt dyrnawt a bwyller.
y dilein gwlat Vrython a Saesson yn anhed.
poet kynt eu reges yn alltuded.
no mynet Kymry yn diffroed.

Mab Meir mawr a eir pryt nas terdyn.
Kymry rac goeir breyr ac vnbyn.
kyneircheit kyneilweit vn reith cwynnyn.
vn gor vn gyghor vn eissor ynt.
nyt oed yr mawred nas lleferynt.
namyn yr hebcor goeir nas kymodynt.
y Dduw a Dewi yd ymorchymynynt.
talet gwrthodet flet y allmyn.
gwnaent wy aneireu eisseu trefdyn.
Kymry a Saesson kyferuydyn.
y am lanymtreulaw ac ymwrthyn.
o diruawr vydinawr pan ymprofyn.
Ac am allt lafnawr a gawr a gryn.
Ac am Gwy geir kyfyrgeir y am peurllyn.
A lluman adaw agarw disgyn.
A mal bwyt balaon Saesson syrthyn.
Kymry kynyrcheit kyfun dullyn.
blaen wrth von granwynyon kyfyng oedyn.
meiryon yg werth eu geu yn eu creinhyn.
Eu bydin ygwaetlin yn eu kylchyn.
Ereill ar eu traet trwy goet kilhyn.
Trwy uwrch y dinas ffoxas ffohyn.
ryfel heb dychwel y tir Prydyn.
Attor trwy law gyghor mal mor llithryn.

Meiryon Kaer Geri difri cwynant.
rei y dyffryn a bryn nys dirwadant.
y Aber Perydon ny mat doethant.
anaelau tretheu dychynullant.
naw vgein canhwr y discynnant.
mawr watwar namyn petwar nyt atcorant.
dyhed y eu gwraged a dywedant.
eu crysseu yn llawn creu a orolchant.
Kymry kyneircheit eneit dichwant.
gwyr deheu eu tretheu a amygant.
llym llifeit llafnawr llwyr y lladant.
ny byd y vedyc mwyn or a wnaant.
bydinoed Katwaladyr kadyr y deuant.
rydrychafwynt Kymry kat a wnant.
lleith anoleith rydygyrchassant.
yg gorffen eu tretheu agheu a wdant.
ereill arosceill ryplanhassant.
oes oesseu eu tretheu nys escorant.

Yg koet ymas [ym bro] ym bryn.
canhwyll yn tywyll a gerd genhyn.
Kynan yn racwan ym pop discyn.
Saesson rac Brython gwae a genyn.
Katwalaldyr yn baladyr gan y unbyn.
trwy synhwyr yn llwyr yn eu dichlyn.
Pan syrthwynt eu clas dros eu herchwyn.
yg custud a chreu rud ar rud allmyn.
Yg gorffen pop agreith anreith degyn.
Seis ar hynt hyt Gaer Wynt kynt pwy kynt techyn.
gwyn eu byt wy Gymry pan adrodynt.
ryn gwarawt y trindawt or trallawt gynt.
na chrynet Dyfet na Glywyssg.
nys gwnaho molawt meiryon mechteyrn.
na chynhoryon Saesson keffyn ebryn.
nys gwnaho medut meddawt genhyn.
heb talet o dynget meint a geffyn.
O ymdifeit veibon ac ereill ryn.
trwy eiryawl Dewi a seint Prydeyn.
hyt ffrwt Ailego ffohawr all[myn].

Dysgogan awen dydaw y dyd.
pan dyffo Iwys y vn gwssyl.
Vn cor vn gyghor a Lloegyr lloscit.
yr gobeith anneiraw ar yn prydaw luyd.
A cherd ar alluro a ffo beunyd.
ny wyr kud ymda cwd a cwd vyd.
Dychyrchwynt gyfarth mal arth o vynyd.
y talu gwynyeith gwaet eu hennyd.
Atvi peleitral dyfal dillyd.
nyt arbettwy car corff y gilyd.
Atui pen gaflaw heb emennyd.
Atui gwraged gwedw a meirch gweilyd.
Atui obein vthyr rac ruthyr ketwyr.
A lliaws llaw amhar kyn gwascar lluyd.
Kennadeu agheu dycyferwyd.
pan safhwynt galaned wrth eu hennyd.
Ef dialawr y treth ar gwerth beunyd.
ar mynch gennadeu ar geu luyd.
Dygorfu Kymry trwy kyfergyr.
yn gyweir gyteir gytson gytffyd.

Dygorfu Kymry y peri kat.
a llwyth lliaws gwlat a gynnullant.
A lluman glan Dewi a drychafant.
y tywyssau Gwydyl trwy lieingant.
A gynhon Dulyn genhyn y safant.
pan dyffont yr gat nyt ymwadant.
gofynnant yr Saesson py geissyssant.
pwy meint eu dylyet or wlat a dalyant.
cw mae eu herw pan seilyassant.
cw mae eu kenedloed py vro pan doethant.
yr amser Gwrtheyrn genhyn y sathrant.
ny cheffir o wir rantir an karant.
Neu vreint an seint pyr y saghyssant.
neu reitheu Dewi pyr y torrasant.
ymgetwynt Gymry pan ymwelant.
nyt ahont allmyn or nen y safant.
hyt pan tahont seithweith gwerth digonsant.
Ac agheu diheu yg werth eu cam.
ef talhawr o anawr Garmawn garant.
y pedeir blyned ar petwar cant.

Gwyr gwychyr gwallt hiryon ergyr dofyd.
o dihol Saesson o Iwerdon dybyd.
Dybi o Lego lyghes rewyd.
rewinyawt y gat rwyccawt lluyd.
Dybi oAlchut gwyr drut diweir.
y dihol o Prydein virein luyd.
Dybi o Lydaw prydaw gyweithyd.
ketwyr y ar katueirch ny pheirch eu hennyd.
Saesson o pop partgh y gwarth ae deubyd.
ry treghis eu hoes nys dioes eluyd.
dyderpi agheu yr du gyweithyd.
clefyt a dyllid ac angweryt.
Gwedy eur ac aryant a chanhwynyd.
boet perth eu disserth ygwerth eu drycffyd.
boet mor boet agor eu kussulwyr.
boet creu boet agheu eu kyweithyd.
Kynan a Chatwaladyr kadyr yn lluyd.
Etmyccawr hyt vrawt ffawt ae deubyd.
deu vnben degyn dwys eu kussyl.
deu orsegyn Saessono pleit Dofyd.
deu hael deu gedawl gwlat warthegyd.
deu diarchar barawt vnffawt vn ffyd.
deu erchwynawc Prydein mirein luyd.
deu arth nys gwna gwarth kyfarth beunyd.

Dysgogan derwydon meint a deruyd.
o Vynaw hyt Lydaw yn eu llaw yt vyd.
o Dyuet hyt Danet wy bieiuyd.
o Wawl hyt Weryt hyt eu hebyr.
Llettawt eu pennaeth tros yr echwyd.
Attor ar gynhon Saesson ny byd.
Atchwelwynt Wydyl ar eu hennyd.
rydrychafwynt Gymry kadyr gyweithyd.
bydinoed am gwrwf a thwrwf milwyr.
A theyrned Dews rygedwys eu ffyd.
Iwis y pop llyghes tres a deruyd.
A chymot Kynan gan y gilyd.
ny alwawr gynhon yn gynifwyr.
namyn kechmyn Katwaladyr ae gyfnewitwyr.
Eil Kymro llawen llafar a uyd.
Am ynys gynwyeit heit a deruyd.
pan safhwynt galaned wrth eu hennyd.
hyt yn Aber Santwic swynedic vyd.
Allmyn ar gychwyn y alltudyd.
ol wrth ol attor ar eu hennyd.
Saesson wrth agor ar vor peunyd.
Kymry gwenerawl hyt vrawt goruyd.
Na cheisswynt lyfrawr nac agawr brydyd.
Arymes yr ynys hon namyn hyn ny byd.
Iolwn i ri a grewys nef ac eluyd.
poet tywyssawc Dewi yr kynifwyr.
yn yr yg Gelli Kaer am Duw yssyd.
ny threinc ny dieinc nyt ardispyd.
ny wyw ny wellyc ny phlyc ny chryd.